Dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (nCoV) gây ra và diễn biến khó lường trong những ngày gần đây. Điều này đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động giao thương giữa Việt Nam và Trung Quốc. Đặc biệt, việc Chính phủ Trung Quốc có những động thái trong việc hạn chế giao dịch hàng hóa để giảm sự lây lan dịch bệnh đã gây ra những tác động tiêu cực đến thương mại nông - lâm - thủy sản hai nước.

Việc dừng thông quan xuất khẩu (XK) hàng hóa khiến giá mua các loại nông sản sụt giảm.

Trước tình hình đó, chiều 3-2, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tổ chức họp khẩn về tình hình thương mại nông sản trước ảnh hưởng của dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (nCoV) gây ra.

Toàn cảnh Hội nghị tình hình thương mại nông sản chiều 3-2, tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Xuất khẩu nông sản Việt Nam và Trung Quốc tắc nghẽn

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định: Bệnh viêm đường hô hấp cấp do biến chủng virus corona (nCoV) là loại dịch bệnh mới cực kỳ nguy hiểm, đe dọa tính mạng người dân và nền kinh tế toàn cầu.

“Nguy hiểm hơn là yếu tố thời tiết khiến dịch này càng nguy hiểm. Mưa phùn, lạnh giá ở miền bắc nước ta cực kỳ phù hợp với loại bệnh này, điều đó dự báo một tương lai ảm đạm cho phát triển kinh tế toàn cầu”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Đối với mặt hàng nông sản, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng: Trung Quốc là thị trường lớn đối với nông sản Việt Nam, do đó, dịch nCoV bùng phát tại Trung Quốc sẽ khiến cho nông nghiệp Việt Nam chịu tổn thương không nhỏ, nhất là đối với với các mặt hàng như thanh long, dưa hấu…

Báo cáo tại hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Nam cho biết: Qua rà soát tình hình thực tế tại các địa, từ nay đến hết rằm tháng Giêng, tại tỉnh Long An lượng thu hoạch thanh long khoảng 21.600 tấn. Đợt tiếp theo từ ngày 8-2 đến 28-2 thu hoạch khoảng 54 nghìn tấn. Đầu tháng Ba, tại Tiền Giang thu hoạch khoảng 10 nghìn tấn...

Hầu hết các sản phẩm trái cây trên là xuất khẩu tươi, chưa qua chế biến. Tuy các địa phương đã hướng dẫn, chủ động trong điều chỉnh kế hoạch sản xuất nhưng tình trạng ùn tắc, dư cung cục bộ sẽ diễn ra do việc hạn chế giao dịch tại các cặp chợ biên giới trên địa bàn tỉnh Quảng Tây, Vân Nam.

Thông tin tình hình thực tế tại các cửa khẩu Lạng Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Nguyễn Công Trưởng cho biết: Từ mùng Một Tết, dịch bệnh bùng phát, Trung Quốc đóng chín cặp chợ biên giới từ 31-1 đến 8-2, nếu dịch còn tiếp diễn phức tạp, sẽ đóng kéo dài nên xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc gặp khó. Hiện vẫn còn 333 xe chở nông sản đang chờ thông quan, trong đó có 190 xe thanh long, trọng lượng hơn 5.300 tấn.

Hơn 3.000 tấn thanh long đang được bảo ôn trong các xe container ở Cửa khẩu Kim Thành, chờ xuất khẩu sang Trung Quốc. (Ảnh: QUỐC HỒNG)

Chung tay gỡ khó cho nông sản

Theo Thứ trưởng Công thương Trần Quốc Khánh, việc dừng thông quan xuất khẩu (XK) hàng hóa không chỉ khiến kim ngạch XK giảm mạnh mà còn khiến giá mua các loại nông sản sụt giảm thê thảm mà vẫn vắng khách đến thu mua. Tại Long An, đợt thu hoạch thanh long đúng vào dịp các cửa khẩu với Trung Quốc tạm đóng cửa khiến giá thanh long giảm sâu, chỉ còn khoảng 4.000 - 5.000 đồng/kg khiến nhà vườn vô cùng khó khăn.

Đối với mặt hàng sữa Việt Nam mới được phép XK chính ngạch từ tháng 10-2019, việc XK sẽ gặp nhiều khó khăn khi thông thương nội địa và quốc tế của Trung Quốc bị đình trệ do tác động của dịch nCoV. Đối với XK thủy sản, trong quý I-2020, do Trung Quốc đã thông báo tạm dừng khiến cho việc XK thủy sản gặp khó khăn về thời điểm giao hàng. Cụ thể, nhiều nhà nhập khẩu Trung Quốc đã thông báo cho các doanh nghiệp XK thủy sản của Việt Nam tạm dừng việc giao hàng cho đến hết ngày 9-2, hoặc cho đến khi có thông tin bình thường hóa các hoạt động trở lại từ Chính phủ Trung Quốc.

Thứ trưởng Công thương Trần Quốc Khánh nhận định, dịch bệnh nCoV diễn biến phức tạp và có tốc độ lây lan hơn nhiều so với dịch Sard và sẽ tác động mạnh đến nhiều ngành kinh tế. Trong đó, xuất nhập khẩu nông sản cũng chịu tác động trong ngắn hạn và trung hạn, dự kiến sẽ kéo dài từ 6 - 8 tháng.

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh đưa ra một số giải pháp gỡ khó cho nông sản Việt.

Trước tình hình trên, ngay từ mùng 5 Tết, Bộ Công thương cũng đã có văn bản cập nhật tình hình, đưa ra cảnh báo. Đồng thời yêu cầu các thương vụ nước ngoài tổ chức tìm kiếm, kết nối chuyển hướng hoạt động thương mại XK mặt hàng nông sản sang các thị trường khác, đặc biệt là trái cây. Đề nghị các doanh nghiệp logistics giúp bảo quản nông thủy sản trong thời gian chờ XK. Các chi nhánh thương vụ tại Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam (Trung Quốc) đã tích cực trao đổi với phía Trung Quốc về thời điểm mở cửa thị trường. Vận động một số chủ hàng chuyển từ XK tiểu ngạch sang chính ngạch.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, kết quả thu được chưa nhiều. Nguyên nhân do, XK theo hình thức trao đổi cư dân biên giới, nhất là đối với trái cây được ưu đãi về thuế VAT, các chủ hàng tương đối ngại vì XK chính ngạch sẽ mất thêm chi phí và phải đáp ứng theo yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, bao bì.

Trong bối cảnh hội nhập mới nhưng dịch bệnh diễn biến phức tạp gây tác động đến hoạt động giao thương, trong đó có xuất, nhập khẩu hàng hoá nông sản của Việt Nam với Trung Quốc, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết, Bộ Công thương sẽ chỉ đạo các thương vụ giúp tìm đầu ra mới, yêu cầu các doanh nghiệp logistics tham gia bảo quản nông sản trong thời gian chờ XK, theo dõi sát tiến độ XK nhất là từ hôm nay (3-2) đến khi các cửa khẩu chính thức hoạt động trở lại để kịp thời ứng phó với các tình huống.

Khuyến nghị bà con nông dân điều chỉnh tiến độ sản xuất vì diễn biến dịch còn khó lường. Đề nghị tăng cường tiêu thụ nội địa, kêu gọi người dân chung tay vì người dân trong nước. Hướng dẫn động viên chủ hàng chuyển sang XK chính ngạch các lô hàng có đủ điều kiện, khuyến nghị người bán gắn nhãn, bao bì, truy xuất nguồn gốc tạo điều kiện XK theo chính thức. Với những lô hàng không đủ điều kiện XK theo đường chính ngạc, ưu tiên giải phóng hàng khi chợ biên giới mở cửa trở lại vào ngày 9-2.